Tekst: Ketura Sikken
Foto: Shutterstock
boomkwekerij@hortipoint.nl
Dat planten nuttig zijn vanwege hun medicinale werking is bekend. Maar liefst een kwart van alle geneesmiddelen bevat plantaardige stoffen. Vaak wordt dit toegedicht aan kruiden. Maar ook veel bomen hebben een medicinale werking. Om dit onder het voetlicht te brengen staat de boom van het jaar 2022 in het teken van geneeskrachtige bomen. Enkele voorbeelden.
Het meest bekende geneesmiddel, aspirine komt van de Salix alba. Salicylzuur vormt de basis van aspirine en zit in de bast van wilg. Al honderden jaren voor Christus was deze werking bekend en werd er op de wilgenbast gekauwd om koorts en ontstekingen te verminderen en werden omslagen van gebrande wilgenbladeren met rozenolie gebruikt tegen huidontstekingen. In 1830 werd salicine voor het eerst geïsoleerd uit de wilg en nog geen tien jaar later werd de stof commercieel geproduceerd uit Salix.
Hoewel Salix vooral bekend staat vanwege de werkzame stof salicine, bevat de boom ook nog andere inhoudsstoffen zoals fyto-oestrogenen. Deze bevinden zich in de mannelijke katjes en kunnen worden ingezet tegen rusteloosheid, angst en slapeloosheid en tegen baarmoederkrampen.
Uitheemse geneeskracht
De helft van de toegepaste geneeskrachtige plantaardige stoffen is afkomstig uit Zuid-Amerika en Azië. De van origine oosterse Cinnamomum verum, de kaneelboom, is vooral bekend als specerij, maar kaneel werd ook in de oudheid al ingezet als verwarmend kruid bij klachten door kou, zoals verkoudheid en reumatische pijnen. Ook zou het helpen tegen onder andere virale infecties en spijsverteringsproblemen.
Wie zich verdiept in de mogelijke geneeskrachtige effecten van Cinnamomum stuit op een eindeloze lijst van mogelijke werkzaamheden. Kaneel zou nuttig zijn voor diabetespatienten omdat het complicaties helpt voorkomen en bloedsuikerspiegel- en cholesterolverlagend werkt. Daarnaast is kaneel uitwendig inzetbaar als antibacterieel middel. Kaneel bevat ook een groot aantal sporenelementen als barium, broom (stabiliseert de bloedsuikerspiegel), koper, jood, ijzer, mangaan, kalium en zink.
Niet elke geneeskrachtige eigenschap is ongevaarlijk
Ginkgo biloba geniet grote bekendheid als geneeskrachtige boom. Thee van de bladeren zou helpen tegen dementie, de noten verbeteren de spijsvertering en versterken hart en longen en stomen met de bladeren werkt tegen astma, hoest en verkoudheid. De plant bevat tientallen flavonoïden als inhoudsstoffen. Allemaal met hun eigen specifieke kenmerken en geneeskrachtige eigenschappen, maar het merendeel heeft vooral impact op het functioneren van de hersenen. Ginkgo verbetert het concentratievermogen en alertheid en het remt ouderdomskwalen die de hersenen aantasten zoals Alzheimer en Parkinson.
Onbekender is Phellodendron amurense die van origine in China en Mongolië groeit. In het westen wordt de plant uitsluitend toegepast vanwege zijn sierwaarde. In China wordt de binnenkant van de bast gebruikt als basis voor gele kleurstof. De bast zelf wordt vermalen en gebruikt tegen infecties, huidziekten en om overmatig zweten tegen te gaan.
Inheemse geneeskrachtige planten
Ook Europa kent tal van inheemse bomen met geneeskrachtige werking. Tilia staat al sinds de middeleeuwen bekend als geneeskrachtige plant. Lindebloesemthee werd ingezet tegen verkoudheid en koorts. Lindebloesem van zowel Tilia cordata als Tilia platyphyllos bevat flavonoïden en slijmstoffen. De slijmstoffen kunnen hoest verlichten. Ook zou thee zweetdrijvend zijn waardoor koorts en verkoudheid worden ’uitgezweet’. Daarnaast werkt Tilia-bloesem kalmerend, krampstillend en ontspannend. De bloesem wordt daarom toegevoegd aan meerdere theemengsels.
Betula stond vroeger bekend als de levensboom. Het berkenblad en berkenwater, wat in het vroege voorjaar kan worden afgetapt voor het blad aan de bomen komt, helpen tegen vochtophoping en werken zuiverend. Daarnaast werkt de betulinezuur in het berkenblad ontstekingsremmend. De geneeskrachtige eigenschappen kenmerken zowel Betula pendula als Betula pubescens.
Quercus, en dan in het bijzonder Quercus robur, werd vroeger ingezet tegen buikloop, bloedarmoede, huidaandoeningen en tal van andere aandoeningen. De bast werd voor zoveel doeleinden toegepast dat eekschiller zelfs een beroep was. De eekschiller ging van mei tot half juni met een bijltje de bast schillen. De gewonnen bast werd in stukken gehakt, gedroogd en vervolgens gemalen, waarna het poeder werd gebruikt voor medicinale doeleinden. Maar ook om onder andere leer mee te looien. De bast van eik is namelijk rijk aan looizuur. En juist die looistoffen zijn inmiddels de reden dateikenschors niet meer wordt gebruikt voor oraal gebruik. Door de looistoffen is de kans op bijwerkingen bij gebruik te groot.
In de fytotherapie wordt Querus nog wel ingezet als uitwendig middel voor toepassing in onder andere baden tegen overmatig zweten, zweetvoeten, eczeem en ontstekingen.
Lees verder onder de foto’s
Kastanjes voor paarden
De Nederlandse naam Aesculus hippocastanum, de paardenkastanje, heeft de boom te danken aan het feit dat boeren vroeger de kastanjes aan de paarden gaven. Het was een remedie tegen hoest. Voor de mens is de vrucht giftig, maar bestanddelen van de kastanje worden wel gebruikt in verschillende geneesmiddelen voor betere doorbloeding. In de natuurgeneeskunde wordt van de zaden thee of tinctuur gemaakt tegen krampen, reuma, maag- en darmklachten en problemen met de doorbloeding van benen.
De toppen van Pinus sylvestris in bad verbetert de doorbloeding, vermindert slapeloosheid en vermoeidheid en werkt rustgevend. Bovendien zou een bad met dennentoppen reumatische klachten en spieratrofie verminderen. In de Griekse oudheid werden de knoppen van de naalden al met honing gebruikt als medicijn tegen verkoudheid, slijmvorming, keelpijn en hoest. Tegenwoordig zijn deze dennenknoppen nog steeds als siroop te krijgen tegen verkoudheidsklachten.
Gevaarlijke genezers
Niet alle planten zijn even ongevaarlijk in hun gebruik ook al hebben ze geneeskrachtige eigenschappen. Zo is Taxus baccata ook niet onbekend als ’geneeskrachtige’ boom. Jaarlijks wordt het snoeisel van de jonge uitlopers ingezameld vanwege de stof taxol. Taxol wordt gebruikt in bepaalde chemokuren. Overigens is dit onmisbare bestanddeel voor het geneesmiddel eigenlijk geen geneeskrachtige stof maar een giftige stof. Net als taxine, een ander giftig bestanddeel uit Taxus. Taxine veroorzaakt hartritmestoornissen, hartstilstand en lever- en nierbeschadigingen. De plant komt je daarom ook niet tegen op de overzichten van de geneeskrachtige planten.
Sassafras hoort ook in het rijtje gevaarlijke genezers thuis. Aan Sassafras worden verschillende medicinale eigenschappen toegerijmd. Sassafras officinale heeft minder medicinale werkingen dan Sassafras albidum. Waarom de plant zo is genoemd is onduidelijk. Er wordt geopperd dat de naam een verwijzing is naar de eigenschap dat de plant nierstenen kan breken en doen oplossen; ’saxere’ duidt op steen en ’frangere’ betekent breken.
Sassafras wordt in voeding gebruikt om thee van te zetten. Van de gemalen bladeren van de plant wordt in het zuiden van de Verenigde Staten poeder gemaakt wat wordt gebruikt in cajunsoep.
Sassafras bezit verschillende werkzame stoffen die verspreid zitten over de verschillende plantenonderdelen. In het verleden werd olie van de plant uitwendig ingezet tegen onder andere spier- en gewrichtspijnen en ook inwendig werd olie toegepast voor reumatische problemen. Vroeger werd de plant ook gebruikt bij onder andere nierproblemen. Het gebruik van de olie is echter niet ongevaarlijk en kan zelfs dodelijk zijn. Om die reden wordt Sassafrasolie daarom tegenwoordig niet meer gebruikt.
Sassafras is ook bekend vanwege zijn hallucinerende eigenschappen. Toepassing van de plant is om die reden in België en veel andere landen verboden, in Nederland is toepassing niet verboden.
-
Bomen ook nuttig vanwege medicinale werking (copy) (copy)
Vorige1.
Warning: Undefined array key -1 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/digitaal.deboomkwekerij.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 965
-
Bomen ook nuttig vanwege medicinale werking (copy) (copy)
Volgende1.
Warning: Undefined array key 0 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/digitaal.deboomkwekerij.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 928
Externe Links
Colofon
Nieuwsbrief